Paranoya bilimsel anlamda, olayların gerçekçi olmayan aşırı bir şüphecilikle değerlendirilmesi ve diğer insanların hareketlerinin küçültücü ve tehdit edici olarak algılanması anlamına gelmektedir. Ana belirtisi ise akla uygun ve saçma olmayan bir psikiyatrik bozukluktur. Paranoya en kısa tanımıyla mantıklı düşünceyle değiştirilemeyen yanlış inançlardır.
- Hastalarda hijyen, günlük yaşam aktiviteleri, işlevsellik ve bilişsel yetiler normaldir.
- Hastanın iç görüsünde daima bozukluk vardır.
- Halüsinasyon durumu yoktur.
- Düşünce içeriğinde açıklama getirilen ve saçma olmayan hezeyanlar vardır.
- Hastalarda düşmanca duygular ve agresyon mevcuttur. Olası intihar ve başkasına yönelik şiddet uygulama riski vardır ve buna yönelik önlem alınması çok önemlidir.
Paranoya, sağlıklı insanların da zaman zaman şüpheci yaklaşımlarından kaynaklı sahip olabileceği bir düşünceyken; paranoid bozukluğu olan bireylerde, günlük hayatın işlevini ve kalitesini bozacak derecede yoğundur.
PARANOİD BOZUKLUĞUN BELİRTİLERİ
- Bu hastalıkta baskın denilen bir kişi vardır. Bu kişi ağır hastadır ve hezeyanları vardır.
- Mantıklı tartışmayla değiştirilmeyen, gerçeğe uymayan düşünceleri karşısında ki kişiye empoze eder. Örneğin; “Birileri bana kötülük yapmak istiyor, peşimdeler.” derler.
- Başkalarının sadakatinden veya güvenilirliğinden şüphe ederler. Kanıt olmaksızın herkesin onları sömürdüğüne ve aldattığına inanırlar.
- Başkalarına güvenmek veya kişisel bilgilerini paylaşmak istemezler. Çünkü bilgilerin kendilerine karşı kullanılmasından kaygılanırlar, korkarlar.
- Kendilerine yapılan hiçbir şeyi affetmez ve kin tutarlar.
- Masum açıklamalarda veya başkalarının gündelik görünüşünde farklı anlamlar ararlar.
- Öfkelidirler.
- İnsan ilişkilerinde genellikle soğuk ve uzak olurlar. İhanete uğramamak için insanları kontrol etmeye çalışır ve kıskançlık yaparlar.
- Herhangi bir çatışmada veya sorunda her zaman haklı olduklarına inanırlar.
- Olaylara şüpheci yaklaştıklarından dolayı sürekli huzursuzluk içindedirler.
- İnatçıdırlar.
PARANOİD BOZUKLUĞUN NEDENLERİ
Hastalığın kesin nedeni bilinmemekle beraber, pek çok psikiyatrik rahatsızlıklarda olduğu gibi genetik, biyolojik, sosyolojik ve nörolojik nedenleri olabilir. Beynin ön kısmında yer alan Frontal Cortex (doğru ve yanlışı ayırt edebilme) kısmında yapısal bir bozukluk olabilir veya yetiştirme tarzı da paranoid kişilik bozukluğun ortaya çıkmasına neden olabilir.
PARANOİD BOZUKLUKLARIN TEDAVİSİ
Paranoid kişilik bozukluğu tedavi edilebilen bir hastalıktır. Fakat hastanın iç görüsünü geliştirmek oldukça güçtür. Yani kişinin hasta olduğuna inanması ve bu durumu kabul edebilmesi gerekmektedir. Bu sayede daha etkili sonuçlar alınabilmektedir. Bu bozukluğa sahip olan hastalar, tedavi edilmezse evde ve sosyal yaşamlarında zorluk çekebilirler.
Bu kişilik bozukluğuna sahip bireyler, genellikle ilişki kurma zorluğu yaşarlar. Bu zorluğu aşmada psikoterapistler önemli bir rol oynamaktadır. Bunun yanında tedavi süresince kişilerin aile desteği alması oldukça önemlidir.